Alergija na polen se najčešće javlja kod djece ili u periodu adolescencije, ali postoji mogućnost i da se alergija razvije i u poznijoj dobi.
Alergija na polen, poznata i kao polinoza ili sezonski alergijski rinitis, je vrsta alergije koja se javlja kada imuni sistem reaguje na polen iz vazduha. Ova alergija pogađa milione ljudi širom sveta i može izazvati niz neprijatnih simptoma. U nastavku ćemo detaljno objasniti šta je polenska alergija, koji su njeni simptomi, kako se dijagnostikuje, koje su metode lečenja i kako se može ublažiti kroz različite strategije.
Alergije su pretjeran, nesvrsihodan i nespecifičan odgovor imunosistema na supstance ili stimuluse (alergene) koje inače ne bi trebalo da su štetne po organizam. Alergen može izazvati alergijsku reakciju kada dođe u dodir s kožom ili okom, kada je udahnut, pojeden ili ubodom unesen u kožu. Najčešći alergeni su: polen, grinje, kućna prašina, životinjska dlaka, hrana, aditivi u hrani i pićima, konzervansi. Alergeni iz hrane mogu uzrokovati smetnje vezane za digestivni sistem, ali i sistemske i kožne reakcije.
Ubodi insekata, lijekovi i vakcine izazivaju sistemske i/ili kožne reakcije. Inhalacijski alergeni najčešće uzrokuju simptome na respiratornom sistemu i bolesti kao što su alergijski rinitis i astma.
Polenska zrna biljke proizvode kako bi se mogle razmnožavati, te spadaju u grupu inhalacijskih alergena. Kod alergičara, kontakt sa alergenima uzrokuje stvaranje antitjela IgE koja potiču otpuštanje upalnih supstanci u tijelu, poput histamina, što uzrokuje simptome. Alergija na polen obično počinje u martu i može trajati čak i do kraja oktobra. Rizik od alergije uzrokovane polenom ovisi o nekoliko faktora:
Alergija na polen nastaje kada imunološki sistem pogrešno prepoznaje polen kao štetnu supstancu i pokreće imunološki odgovor kako bi se "odbranio". Polen je sitni zrnasti materijal koji proizvode biljke u toku svog procesa reprodukcije. On se širi vazduhom, najčešće putem vetra, a može biti prisutan u različitim koncentracijama zavisno od godišnjeg doba, vrste biljaka i klimatskih uslova.
Vrste polena
Postoji nekoliko vrsta polena koje najčešće izazivaju alergijske reakcije:
Dijagnoza alergije na polen obično uključuje sledeće korake:
Anamneza: Ljekar će uzeti detaljnu anamnezu kako bi utvrdio simptome i njihov vremenski okvir.
Fizički pregled: Pregled nosa, grla i očiju.
Alergijski testovi:
Kožni testovi: Na kožu se nanosi mala količina različitih alergena, uključujući polen, kako bi se videlo da li postoji reakcija.
Krvni testovi: Mjerenje nivoa IgE antitela specifičnih za određene alergene.
Liječenje alergije na polen
Liječenje polenske alergije može uključivati nekoliko različitih pristupa:
Izbjegavanje alergena: Ovo je najefikasniji način, ali često teško izvodljiv. Evo nekoliko strategija:
Ostanite u zatvorenom prostoru tokom dana kada je koncentracija polena visoka, posebno ujutro.
Držite prozore zatvorene tokom sezone polena.
Koristite filtere za vazduh sa HEPA filterima.
Tuširajte se i presvlačite nakon boravka napolju.
Ljekovi
Antihistaminici: Lekovi koji blokiraju dejstvo histamina, supstance koja uzrokuje simptome alergije. Dostupni su u obliku tableta, sprejeva za nos i kapi za oči.
Dekongestivi: Lekovi koji smanjuju oticanje nosne sluznice i olakšavaju disanje. Mogu biti u obliku tableta, tečnosti ili sprejeva za nos.
Kortikosteroidni sprejevi za nos: Smanjuju zapaljenje nosne sluznice i efikasno kontrolišu simptome.
Leukotrienski modifikatori: Lekovi koji blokiraju dejstvo leukotriena, hemikalija koje igraju ulogu u upalnom odgovoru na alergene.
Imunoterapija:
Alergijske injekcije (desenzibilizacija): Postepeno izlaganje sve većim količinama alergena kako bi se smanjila osetljivost na polen. Ovaj tretman može trajati nekoliko godina, ali može pružiti dugotrajno olakšanje.
Sublingvalna imunoterapija (SLIT): Slično injekcijama, ali se alergeni uzimaju u obliku tableta ili kapi koje se stavljaju ispod jezika.
Pored standardnih medicinskih tretmana, postoji nekoliko prirodnih metoda koje mogu pomoći u ublažavanju simptoma:
Ispiranje nosa slanom vodom: Pomaže u uklanjanju alergena iz nosne šupljine i smanjenju upale.
Med: Lokalni med može pomoći u desenzibilizaciji na polen.
Probiotici: Mogu pomoći u jačanju imunološkog sistema.
Biljni čajevi: Neki čajevi, poput zelenog čaja ili čaja od koprive, mogu pomoći u smanjenju simptoma.
Prevencija alergije na polen može uključivati nekoliko koraka:
Praćenje polenskih prognoza: Informišite se o koncentraciji polena i planirajte aktivnosti u skladu sa tim.
Održavanje čistoće u domu: Redovno čišćenje i usisavanje može smanjiti količinu polena u zatvorenom prostoru.
Korišćenje klima uređaja: Umesto otvaranja prozora, koristite klima uređaje sa dobrim filtrima.
Alergija na polen je uobičajen problem koji može značajno uticati na kvalitet života. Iako ne postoji trajni lijek, mnoge strategije mogu pomoći u upravljanju simptomima i smanjenju nelagodnosti. Kombinacija izbegavanja alergena, ljekova, imunoterapije i prirodnih metoda može omogućiti osobama sa polenskom alergijom da žive bez većih smetnji. Ako se simptomi pogoršavaju ili su teško podnošljivi, savjetuje se konsultacija sa alergologom ili specijalistom za ORL kako bi se osmislio adekvatan plan liječenja.
